Maj to szczególny miesiąc w kościele katolickim, w całości poświęcony jest Maryi Pannie. Codziennie w każdym kościele w godzinach popołudniowych lub wieczornych odprawiane jest nabożeństwo, podczas którego wierni wychwalają przymioty Matki Bożej. Kościół przystrojony jest pięknymi kwiatami. W maju także przydrożne figurki i kapliczki poświęcone Maryi ozdobione są kwiatami (najczęściej polnymi) oraz biało-niebieskimi szarfami.
Tradycja majówek
Tym mianem określa się nabożeństwa odprawiane w maju ku czci Matki Bożej. Ich tradycja jest bardzo długa i sięga V wieku. To wtedy w Kościele Wschodnim zaczęto śpiewać pieśni na cześć Matki Bożej. W Kościele zachodnim kult ten wprowadził hiszpański władca, Alfons X, na przełomie XIII i XIV w. Nie tylko zalecał swoim poddanym gromadzenie się i śpiewanie pieśni pod figurkami i kapliczkami Maryi, ale sam napisał dla niej 450 pieśni. To Cantigas de Santa Maria. Jeszcze przez kilka wieków majówki miały charakter ludowy, wierni gromadzili się pod udekorowanymi kwiatami figurkami i wspólnie śpiewali hymny na cześć Matki Bożej.
W 1549 r. w odpowiedzi na ruchy reformacyjne ukazała się broszura zatytułowana „Maj duchowy”. To w niej po raz pierwszy maj został nazwany miesiącem kultu maryjnego.
Wielkim propagatorem nabożeństw maryjnych był włoski jezuita o. Ansolani, który w kaplicy królewskiej w Neapolu organizował wspólne śpiewy pieśni pieśni maryjnych i kończył je błogosławieństwem Najświętszym Sakramentem. Pierwsze nabożeństwo majowe odbyło się w 1713 r.
Jego śladem podążał kolejny włoski jezuita, ojciec Muzzarelli. Na stałe wprowadził nabożeństwa majowe w słynnym kościele Il Gesu w Rzymie. Mimo, że oficjalnie zakon jezuitów został skasowany (okres napoleoński) to jako pierwszy odprawił nabożeństwo majowe w Paryżu przy okazji pobytu związanego z koronacją Napoleona. To właśnie w tym okresie papież Pius VII połączył nabożeństwa majowe z udzielanym odpustem zupełnym.
Nabożeństwa majowe w Polsce
Nabożeństwa majowe pojawiły się na ziemiach polskich w pierwszej połowie XIX w. w okresie zaborów. Propagatorami byli księża jezuici. W Polsce pierwsze nabożeństwo majowe zostało odprawione w 1837 r. w kościele św. Krzyża w Warszawie. Od razu zyskało popularność wśród wiernych i co ciekawe, to w obu wersjach. W miastach wierni gromadzili się w kościołach, natomiast na wsi wokół kapliczek i figur Matki Boskiej. Ten ostatni przetrwał tylko w nielicznych regionach, ale do dzisiaj wszystkie kapliczki w okresie maja są pięknie dekorowane kwiatami i wstęgami.
Jak wygląda nabożeństwo majowe?
Głównym elementem nabożeństwa majowych jest Litania Loretańska do najświętszej Maryi. To jedna z najpiękniejszych modlitw kościelnych. Jej początki sięgają XII w. i związane są z Francją, ale nazwa pochodzi od włoskiego Loreto, którego mieszkańcy szczególnie chętnie ją odmawiali. Początkowo poszczególne wezwania do Maryi Panny mogły być dodawane dowolnie. W 1631 r. Święta Kongregacja Obrzędów zakazała dodawania własnych wezwań. Obecnie każde nowe wezwanie do Litanii Loretańskiej musi być zatwierdzone przez Kongregację i ogłoszone przez papieża.
Litania Loretańska do Najświętszej Maryi Panny to nie tylko prośba o pomoc, to przede wszystkim hołd składany jej podczas nabożeństw majowych. Wierzymy, że jej moc jest ogromna i możemy zwracać się do niej w trudnych sytuacjach i zawierzać jej własne problemy. Obecnie Litania Loretańska liczy 52 wezwania, po każdym z nich wierni wypowiadają „módl się za nami”. W Polsce Litania Loretańska za zgodą papieża Piusa XI dołączono wezwanie „Królowo Polski”.
Jak przebiega nabożeństwo majowe?
Ksiądz, który sprawuje nabożeństwo majowe najpierw prowadzi Litanię Loretańską a potem antyfonę zaczynającą się od słów „Pod Twoją obronę”. Następnie odmawiana jest modlitwa św. Bernarda. Po jej zakończeniu wierni śpiewają pieśni maryjne. Najpopularniejsze z nich to „Chwalcie łąki umajone”, „Już majowe świecą zorze”. Na koniec nabożeństwa ksiądz błogosławi wiernych i udziela odpustu.
Podczas nabożeństw majowych księża noszą białe szaty liturgiczne, które symbolizują radość i niewinność. Białe ornaty ubierają księża nie tylko podczas majówek, ale także podczas wszystkich nabożeństw poświęconych Maryi Pannie oraz Jezusowi Chrystusowi, z wyjątkiem okresu Męki Pańskiej.
W nabożeństwach majowych uczestniczy bardzo wielu wiernych, którzy chcą powierzyć swoje troski Matce Bożej, lub chcą jej podziękować za wstawiennictwo.
Ciekawostki
- Największymi orędownikami święta maryjnego w maju byli jezuici w XVIII w., chociaż oficjalnie ich zakon nie istniał.
- Do włoskiego Loreto krzyżowcy przywieźli fragmenty domku św. Rodziny z Ziemi Świętej. Składa się on z trzech ścian. Czwarta ściana była skałą, którą później zastąpił ołtarz. Wystrój domku pochodzi z późniejszych wieków.
- Polska posiada własne Loretto (dwa t) w powiecie wyszkowskim. To tutaj powstało sanktuarium maryjne, a potem ks. Ignacy Kłopotowski założył zakon sióstr loretanek. Mimo wielu przeszkód w okresie komunistycznym, obecne Loretto to kilka budynków dla nowicjatek, osób starszych wymagających opieki oraz dla pielgrzymów, którzy coraz liczniej przybywają pieszo do miejsca kultu maryjnego.